🔍 خلاصه نکات کلیدی تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
- تحصیل ارشد در ترکیه شامل برنامههای با پایاننامه و بدون پایاننامه است
- مدرک کارشناسی معتبر و مدرک زبان (تافل، آیلتس یا تومر) از شروط اصلی است
- در صورتی که مدرک زبان نداشته باشید میتوانید در دوره زبان امادگی شرکت کنید
- برنامههای پژوهشمحور معمولاً طولانیتر و مناسب دکتری هستند
- امکان تحصیل به زبان انگلیسی یا ترکی در دانشگاههای مختلف وجود دارد
- هزینهها در دانشگاههای دولتی کمتر است، اما رقابت و شرایط سختتری دارند
- آزمون ALES برای اکثر برنامههای دولتی ضروری است، اما برای برخی برنامههای بدون تز الزامی نیست
- بورسیه و خوابگاه در برخی دانشگاهها، بهویژه دولتیها، ارائه میشود
- پس از پذیرش، اخذ ویزای تحصیلی و اقامت دانشجویی ضروری است
- دانشجویان ارشد مجاز به کار پارهوقت و درخواست اقامت خانواده هستند
تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه به معنای گذراندن دوره فوق لیسانس در یکی از دانشگاههای معتبر این کشور است. این انتخاب میتواند فرصتهای علمی و حرفهای جدیدی را پیش روی شما قرار دهد، اما ممکن است با سوالات و ابهامات زیادی هم همراه باشد.
شاید نگران شرایط پذیرش، هزینهها، انتخاب دانشگاه مناسب یا مراحل اخذ ویزا و اقامت باشید و ندانید از کجا شروع کنید. این مقاله جامع، دقیقا برای پاسخ به همین سوالات و ارائه یک راهنمای کامل و قدمبهقدم برای شما تهیه شده است. با مطالعه ادامه این مطلب، تمام اطلاعات کلیدی مورد نیاز برای برنامهریزی و اقدام جهت تحصیل فوق لیسانس در ترکیه را به دست خواهید آورد.
انواع برنامه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
هنگامی که تصمیم به ادامه تحصیل در مقطع بالاتر در کشور ترکیه میگیرید، یکی از اولین و مهمترین انتخابها پیش روی شما، تعیین نوع برنامه آموزشی است. به طور کلی، برای کارشناسی ارشد در ترکیه 2 مسیر اصلی وجود دارد:
- برنامههای پژوهشمحور که با ارائه پایاننامه (تز) همراه هستند،
- برنامههای دانشمحور یا پروژهمحور که نیازی به ارائه تز ندارند.
این انتخاب صرفا به سلیقه شما بازنمیگردد، بلکه مسیر آینده تحصیلی و حرفهای شما را به طور قابل توجهی شکل میدهد.
مسیر تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه به صورت پژوهشمحور، یک دوره 2 ساله (شامل چهار ترم تحصیلی) را در بر میگیرد. در این نوع برنامهها، تمرکز اصلی بر روی تحقیق و کاوش عمیق در یک زمینه تخصصی قرار دارد. شما علاوهبر گذراندن واحدهای درسی مشخص، موظف به انجام یک تحقیق مستقل و نگارش پایاننامه زیر نظر یک استاد راهنما میشوید.
نقطه اوج این دوره، دفاع شفاهی از پایاننامه در انتهای دوره است. این مسیر برای افرادی که به دنیای پژوهش علاقهمند هستند، قصد ادامه تحصیل در مقطع دکترا را دارند یا میخواهند در موقعیتهای شغلی مبتنی بر تحقیق فعالیت کنند، گزینهای ایدهآل به شمار میرود. گذراندن دوره فوق لیسانس در ترکیه با این روش، درک عمیقی از حوزه تخصصیتان به شما میدهد.
در مقابل، برنامههای تحصیل ارشد در ترکیه بدون نیاز به ارائه پایاننامه، اغلب کوتاهتر بوده و بین 1 تا 1 سال و نیم (حدود 2 یا 3 ترم) زمان میبرد. هدف اصلی در این برنامهها، آمادهسازی شما برای ورود سریع و کارآمد به بازار کار از طریق یادگیری دانش تخصصی و مهارتهای عملی است. به جای صرف زمان طولانی برای یک تحقیق جامع، شما یک پروژه کاربردی یا حرفهای مرتبط با رشته خود را تکمیل و ارائه میکنید. این گزینه برای کسانی که میخواهند دانش و مهارتهای شغلی خود را ارتقا دهند و بلافاصله پس از اتمام تحصیل وارد محیط کار شوند، بسیار جذابتر است.
هزینههای برنامههای پژوهشمحور و پروژهمحور به چه صورت است؟
اما تصمیمگیری بین این دو مسیر تنها به علاقه شما به تحقیق یا کار عملی محدود نمیشود. جنبههای مالی و شرایط پذیرش نیز نقش مهم خواهند داشت. برای مثال، هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه میتواند بین این 2 نوع برنامه متفاوت باشد. گاهی اوقات برنامههای پژوهشمحور در دانشگاههای دولتی ترکیه با هزینه بسیار کم یا حتی به صورت رایگان ارائه میشوند، در حالی که برنامههای بدون تز همیشه شامل پرداخت شهریه هستند. این تفاوت در هزینه تحصیل ارشد در ترکیه نکته مهمی در برنامهریزی مالی شما محسوب میشود.
شرایط تحصیلی پژوهشمحور و پروژهمحور مقطع کارشناسی ارشد تفاوت دارند؟
علاوهبر هزینه، شرایط تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه نیز میتواند فرق کند. به عنوان نمونه، آزمون ALES که یکی از اصلیترین شروط ورود به دورههای تحصیلات تکمیلی در دانشگاههای دولتی است، ممکن است برای پذیرش در برخی برنامههای کارشناسی ارشد بدون تز الزامی نباشد. این موضوع میتواند فرآیند پذیرش را برای برخی متقاضیان سادهتر نماید. شناخت دقیق این تفاوتها و انتخاب مسیر مناسب به بررسی دقیق شرایط هر دانشگاه و برنامه نیاز دارد. در این زمینه، دریافت مشاوره از متخصصان، مانند همکاران ما در شاهان اپلای، میتواند به شما در فرآیند اخذ پذیرش و طی کردن مراحل مربوط به ویزای تحصیلی کمک زیادی کند تا با اطمینان خاطر بهترین تصمیم را بگیرید.
شرایط ورود به مقطع کارشناسی ارشد در دانشگاههای ترکیه
ورود به دوره فوق لیسانس در ترکیه نیازمند داشتن شرایط خاص و ارائه مدارکی است که جزئیات آن میتواند بین دانشگاههای دولتی و خصوصی، و حتی رشتههای تحصیلی گوناگون، متفاوت باشد. شناخت دقیق این پیشنیازها، اولین قدم برای ارائه یک درخواست موفقیتآمیز است.
پیشنیازهای آکادمیک تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
پایه اصلی برای شروع تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، داشتن مدرک دوره کارشناسی (لیسانس) از یک دانشگاه معتبر و شناخته شده است. شما باید ترجمه رسمی ریز نمرات دوره کارشناسی خود را به زبان انگلیسی یا ترکی آماده کنید. معدل شما در دوره تحصیل کارشناسی در ترکیه یا کشوری که در آن تحصیل کردهاید، نقش مهمی در پذیرش دارد، بهخصوص اگر هدف شما دانشگاههای برتر برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه یا رشتههای پرمتقاضی باشد.
درست است که حداقل معدل دقیقی که همه جا صدق کند وجود ندارد و بسته به دانشگاه متغیر خواهد بود، اما دانشگاهها معمولا تمایل دارند دانشجویانی با سوابق تحصیلی قویتر و معدل بالاتر را برای دوره کارشناسی ارشد در ترکیه انتخاب نمایند.
الزامات زبان برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
تسلط بر زبان آموزشی برنامهای که انتخاب میکنید (ترکی یا انگلیسی) کاملا ضروری است. اگر قصد تحصیل ارشد در ترکیه به زبان انگلیسی را دارید، باید مدرک یکی از آزمونهای معتبر بینالمللی زبان مانند آیلتس (IELTS) یا تافل (TOEFL) را ارائه دهید. حداقل نمره مورد نیاز توسط هر دانشگاه تعیین میشود، اما به عنوان یک معیار کلی، نمره آیلتس ۶ یا معادل آن در تافل اغلب درخواست میگردد.
برای برنامههایی که به زبان ترکی ارائه میشوند، و گاهی حتی برای دورههای انگلیسی زبان در دانشگاههای دولتی، ممکن است از شما خواسته شود با ارائه مدرک آزمون تومر (TÖMER)، توانایی خود در زبان ترکی را اثبات کنید. خبر خوب اینکه برخی دانشگاهها، بهویژه دانشگاههای خصوصی، ممکن است شما را به صورت مشروط و بدون مدرک زبان بپذیرند، در این حالت شما ملزم خواهید بود قبل از شروع کلاسهای اصلی، در دورههای آمادگی زبانی که خود دانشگاه برگزار میکند شرکت کرده و نمره قبولی را به دست آورید.
آزمون ALES برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
یکی از مهمترین آزمونها برای ورود به تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) در دانشگاههای دولتی ترکیه، آزمون ALES است. این آزمون تواناییهای شما را در دو بخش استدلال کلامی (زبان) و استدلال کمی (ریاضی و منطق) میسنجد. آزمون ALES معمولاً سالی دو بار برگزار میشود و کسب حداقل نمره قبولی (معمولاً ۵۵ از ۱۰۰) برای اکثر رشتههای کارشناسی ارشد در ترکیه در دانشگاههای دولتی الزامی است.
نمره این آزمون تا 3 سال اعتبار دارد. البته همانطور که پیشتر اشاره شد، ممکن است برخی برنامههای کارشناسی ارشد بدون تز، نیازی به ارائه نمره ALES نداشته باشند. این آزمون دارای نمره منفی برای پاسخهای اشتباه است که باید هنگام پاسخگویی به سوالات به آن توجه کنید.
سایر آزمونهای ورودی دانشگاهها برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
علاوه بر ALES، برخی دانشگاهها، چه دولتی و چه خصوصی، ممکن است برای رشتههای خاصی مانند مدیریت، مهندسی یا علوم، نمره آزمونهای بینالمللی دیگری مانند GRE یا GMAT را درخواست کنند. این آزمونها میتوانند جایگزین یا مکمل ALES باشند. همچنین گاهی صحبت از آزمونهای YÖS یا SAT به میان میآید، اما باید دقت کنید که این آزمونها عمدتا برای مقطع کارشناسی هستند و کاربرد آنها برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه بسیار محدود و نیازمند بررسی مستقیم از خود دانشگاه است.
برخی دانشگاهها ممکن است آزمون ورودی کتبی یا مصاحبه علمی مختص خود را نیز برگزار کنند تا شناخت بهتری از شما به دست آورند. اطلاع دقیق از آزمونهای ورودی دانشگاههای ترکیه برای رشته و دانشگاه مورد نظرتان بسیار مهم است.
مدارک تکمیلی مورد نیاز برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
برای تکمیل درخواست پذیرش فوق لیسانس در ترکیه، باید مجموعهای از مدارک را آماده و ارسال نمایید. این مدارک عموماً شامل رزومه یا CV شما میشود که سوابق تحصیلی، پژوهشی و شغلی (در صورت وجود) را نشان میدهد. انگیزهنامه (SOP) نیز مدرک مهم دیگری است که در آن باید اهداف تحصیلی و دلایل انتخاب آن رشته و دانشگاه خاص را به روشنی توضیح دهید.
همچنین به توصیهنامه از اساتید دوره کارشناسی یا کارفرمایان قبلی (یک یا دو عدد) نیاز خواهید داشت که بهتر است در سربرگ رسمی و با مهر و امضا باشند. کپی پاسپورت معتبر، عکس پرسنلی، فرم درخواست تکمیلشده دانشگاه و گاهی گواهی تمکن مالی برای پوشش هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه و زندگی، از دیگر موارد لازم هستند. برای رشتههای پژوهشمحور، ممکن است ارائه یک طرح اولیه تحقیق (پروپوزال) نیز درخواست شود.
مقایسه شرایط دانشگاههای دولتی و خصوصی
یک نکته مهم در فرایند اپلای برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، تفاوت قابل توجه بین شرایط پذیرش دانشگاههای دولتی ترکیه با دانشگاههای خصوصی ترکیه است. دانشگاههای دولتی، که اغلب جزو دانشگاههای برتر برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه هستند، شرایط سختگیرانهتری دارند. معدل بالا، نمره قبولی در آزمون ALES، مدرک زبان معتبر و گاهی موفقیت در آزمون یا مصاحبه ورودی، از الزامات رایج آنهاست.
حتی ممکن است محدودیت سنی (مثلاً زیر ۳۰ سال) نیز وجود داشته باشد. اما مزیت بزرگ آنها، شهریه بسیار پایین یا حتی رایگان بودن تحصیل است. در مقابل، دانشگاههای خصوصی فرآیند پذیرش آسانتر و منعطفتری دارند. اغلب نیازی به آزمون ALES نیست و صرفا مدارک تحصیلی و شرط معدل بررسی میشود. محدودیت سنی هم معمولاً وجود ندارد و پذیرش مشروط بدون مدرک زبان رایجتر است.
البته، هزینه تحصیل ارشد در ترکیه در این دانشگاهها به مراتب بالاتر است. انتخاب بین این 2 مسیر به بررسی دقیق شرایط شما و اهدافتان بستگی دارد. مشاوران مجرب تیم شاهان اپلای میتوانند با بررسی شرایط شما، در انتخاب بهترین گزینه و آمادهسازی مدارک لازم برای هر دو نوع دانشگاه، شما را یاری کنند.
مراحل درخواست پذیرش برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
اقدام برای گرفتن پذیرش در دوره کارشناسی ارشد در ترکیه شامل چند مرحله اصلی است که باید با دقت و برنامهریزی انجام دهید. اگرچه روند کلی تا حد زیادی شبیه به هم است، اما جزئیات و بهخصوص زمانبندیها ممکن است در هر دانشگاه تفاوتهایی داشته باشد.
گام اول: تحقیق و انتخاب هوشمندانه
اولین قدم، پیدا کردن دانشگاهها و رشتههایی است که به آنها علاقه دارید و با شرایط شما سازگار هستند. هنگام انتخاب برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، حتما مواردی مانند علاقه شخصی، رتبه دانشگاه، زبان تدریس، شهریه و هزینههای جانبی، و حتی شهر و محل دانشگاه را در نظر بگیرید.
گام دوم: بررسی دقیق شرایط دانشگاه
بعد از اینکه چند گزینه را انتخاب کردید، حتما به وبسایت رسمی همان دانشگاهها سر بزنید. اطلاعات دقیق و بهروز در مورد شرایط تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه در آن دانشگاه خاص، مدارک لازم، حداقل نمرههای مورد نیاز برای آزمونها (مثل ALES، تافل، آیلتس یا تومر) و از همه مهمتر، مهلتهای زمانی ثبتنام (ددلاینها) را پیدا کنید.
گام سوم: آمادهسازی کامل مدارک
تمام مدارک لازم مانند مدرک لیسانس، ریز نمرات، کپی پاسپورت، مدارک زبان، رزومه (CV)، انگیزهنامه (SOP)، توصیهنامهها و هر مدرک دیگری که دانشگاه خواسته را جمعآوری کنید. اگر مدارک به زبان فارسی هستند، باید آنها را به ترکی یا انگلیسی ترجمه رسمی نمایید. کامل بودن و دقیق بودن مدارک در این مرحله خیلی مهم است.
گام چهارم: شرکت بهموقع در آزمونها
بر اساس اطلاعاتی که از وبسایت دانشگاهها به دست آوردید، برای شرکت در آزمونهای ورودی (مثل ALES یا GRE/GMAT در صورت نیاز) و آزمونهای زبان (تافل، آیلتس یا تومر) برنامهریزی و ثبتنام کنید. سعی کنید نمرهای بالاتر از حداقل نمره درخواستی دانشگاه کسب کنید تا شانس پذیرش شما بیشتر شود.
گام پنجم: تکمیل و ارسال فرم درخواست
معمولاً فرم درخواست پذیرش به صورت آنلاین در وبسایت دانشگاه قرار دارد. آن را با دقت پر کنید و مدارک اسکنشده خود را طبق فرمت درخواستی دانشگاه بارگذاری نمایید. برخی دانشگاهها ممکن است هزینهای برای بررسی درخواست (اپلیکیشن فی، حدوداً ۱۰۰ دلار) دریافت کنند که باید پرداخت شود. حتماً درخواست خود را قبل از تمام شدن مهلت (ددلاین) ارسال کنید تا برای دوره فوق لیسانس در ترکیه بررسی شود.
گام ششم: پیگیری وضعیت درخواست و مصاحبه احتمالی
بعد از ارسال درخواست، از طریق حسابی که در سایت دانشگاه ساختهاید یا با تماس با دفتر پذیرش، وضعیت درخواست خود را پیگیری کنید. اگر دانشگاه برای شناخت بیشتر شما نیاز به مصاحبه (که میتواند آنلاین یا حضوری باشد) داشت، حتماً برای آن آمادگی لازم را کسب کنید.
گام هفتم دریافت نامه پذیرش
اگر همه مراحل را با موفقیت طی کرده باشید و دانشگاه با درخواست شما موافقت کند، نامه پذیرش رسمی (Acceptance Letter) برایتان صادر میشود. این نامه بسیار مهم است و برای مراحل بعدی، بهخصوص آماده کردن مدارک مورد نیاز برای اقامت دانشجویی ترکیه و درخواست ویزا، ضروری خواهد بود. دریافت این نامه، موفقیت شما در گرفتن پذیرش کارشناسی ارشد در ترکیه را تایید میکند.
طی کردن این مراحل ممکن است کمی زمانبر و نیازمند دقت بالا باشد. اگر در هر یک از این گامها نیاز به راهنمایی و کمک داشتید، مشاوران باتجربه مانند همکاران ما در شاهان اپلای میتوانند با ارائه اطلاعات دقیق و پشتیبانی لازم، فرآیند اپلای را برای شما سادهتر و هموارتر کنند.
زمانبندی و ددلاینهای مهم کارشناسی ارشد ترکیه
مهلت نهایی (ددلاین) برای ارسال درخواست پذیرش تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه در هر دانشگاه و دانشکدهای متفاوت است. بنابراین حتما تاریخهای دقیق را مستقیما از وبسایت رسمی دانشگاه مورد نظرتان بررسی کنید. به عنوان یک راهنمای بسیار کلی، معمولاً برای شروع تحصیل در ترم پاییز (شروع از سپتامبر/اکتبر)، فرآیند درخواست در طول بهار و تابستان انجام میشود و برای ترم بهار (شروع از فوریه/مارس)، این فرآیند در پاییز و زمستان سال قبل صورت میگیرد. اما هرگز به این اطلاعات کلی اکتفا نکنید.
نکته بسیار مهم این است که فرایند اپلای زمانبر خواهد بود. آمادهسازی و ترجمه مدارک، ثبتنام و شرکت در آزمونهایی مانند ALES (که فقط دو بار در سال برگزار میشود) و آزمونهای زبان، و همچنین مراحل احتمالی اخذ ویزای تحصیلی، همگی به زمان نیاز دارند. به همین دلیل، شروع اقدامات حداقل یک سال قبل از تاریخ مورد نظرتان برای آغاز تحصیل، به خصوص برای دانشگاههای دولتی یا اگر نیاز به ویزا دارید، کاملاً ضروری است. این برنامهریزی بلندمدت برای سایر مقاطع مانند تحصیل دکترا در ترکیه نیز اهمیت دارد. منتظر ماندن تا چند ماه قبل از شروع ترم، شما را با کمبود وقت مواجه خواهد کرد.
هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
برنامهریزی مالی و برآورد دقیق هزینهها، بدون شک یکی از اساسیترین کارها برای تصمیمگیری درباره ادامه تحصیل در خارج از کشور است. اگر به فکر تحصیل در ترکیه کارشناسی ارشد هستید، باید بدانید که هزینههای مربوط به این دوره میتواند بسیار متغیر باشد و به عوامل گوناگونی بستگی دارد.
در ادامه این بخش، به صورت دقیقتر به بررسی اجزای اصلی هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، شامل شهریه دانشگاهها و مخارج زندگی روزمره، خواهیم پرداخت تا به شما درک روشنی از بودجه مورد نیاز برای هزینه تحصیل ارشد در ترکیه بدهیم و بتوانید با دید بازتری برنامهریزی کنید.
نوع دانشگاه | زبان آموزشی | نوع برنامه | حدود شهریه سالانه (دلار آمریکا) |
دولتی | ترکی | دانش محور (بدون تز) | $240 – $1,200 |
دولتی | انگلیسی | دانش محور (بدون تز) | $300 – $1,500 |
دولتی | هر دو زبان | پژوهش محور (با تز) | تا حدود $1,200 رایگان |
خصوصی | ترکی | متغیر | (بخشی از بازه) $2,000 – $13,000 |
خصوصی | انگلیسی | متغیر | $5,000 – $20,000 |
شهریه دانشگاه فوق لیسانس در ترکیه
یکی از بزرگترین بخشهای هزینه برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، شهریه سالانه دانشگاه است. مبلغ شهریه ثابت نیست و به چند عامل مهم بستگی دارد که باید حتماً در نظر بگیرید.
نوع دانشگاه
تفاوت بسیار زیادی بین شهریه دانشگاههای دولتی و خصوصی وجود دارد. دانشگاههای دولتی معمولاً به شکل قابل توجهی ارزانتر هستند و هزینه تحصیل ارشد در ترکیه را برای شما پایین میآورند.
زبان آموزش: برنامههایی که به زبان انگلیسی ارائه میشوند، اغلب شهریه بیشتری نسبت به برنامههای مشابه به زبان ترکی دارند.
نوع برنامه
گاهی اوقات بین برنامههای با پایاننامه (پژوهشمحور) و بدون پایاننامه (پروژهمحور) تفاوت شهریه وجود دارد. نکته جالب توجه این است که برخی برنامههای پژوهشمحور در دانشگاههای دولتی ممکن است بسیار کمهزینه یا حتی رایگان باشند، که فرصتی برای تحصیل رایگان کارشناسی ارشد در ترکیه فراهم میکند (البته این مورد باید برای هر دانشگاه به طور خاص بررسی شود).
برای اینکه دید بهتری نسبت به هزینه تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه داشته باشید، میتوان محدودههای تقریبی زیر را (به دلار آمریکا، با تاکید بر اینکه این ارقام حدودی هستند و باید از دانشگاه استعلام شوند) ارائه داد: در دانشگاههای دولتی، شهریه سالانه برای برنامههای به زبان ترکی ممکن است از حدود ۲۴۰ تا ۱۲۰۰ دلار متغیر باشد، و برای برنامههای انگلیسی زبان معمولاً کمی بالاتر، بین ۳۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار است.
همانطور که اشاره شد، برنامههای پژوهشمحور دولتی میتوانند از رایگان تا حدود ۱۲۰۰ دلار هزینه داشته باشند. در مقابل، دانشگاههای خصوصی شهریههای به مراتب بالاتری دارند؛ شهریه سالانه در این دانشگاهها میتواند از حدود ۵ هزار دلار شروع شده و برای برخی رشتهها و دانشگاهها تا ۲۰ هزار دلار یا بیشتر هم برسد.
هزینههای جانبی و مخارج زندگی روزمره
فراموش نکنید که بودجه شما برای فوق لیسانس در ترکیه نباید فقط شامل شهریه باشد. هزینههای زندگی بخش مهم دیگری از مخارج شما را تشکیل میدهند. به طور کلی، هزینه زندگی در ترکیه نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی پایینتر است، اما همچنان باید برای آن برنامهریزی دقیقی داشته باشید.
این هزینهها شامل مواردی مانند محل اقامت (خوابگاه دانشجویی که معمولاً ارزانتر است یا اجاره آپارتمان)، هزینه خورد و خوراک روزانه، حمل و نقل عمومی، قبوض مصرفی (آب، برق، گاز، اینترنت)، خرید کتاب و لوازم آموزشی، بیمه درمانی (که معمولاً برای دانشجویان بینالمللی الزامی است) و سایر مخارج شخصی مانند پوشاک و تفریحات میشود.
علاوهبراین مخارج روتین، هزینههای دیگری نیز وجود دارند که باید در بودجهبندی خود لحاظ کنید:
- هزینه بررسی درخواست پذیرش (اپلیکیشن فی)
- هزینه دریافت ویزای تحصیلی
- هزینههای اولیه برای مستقر شدن در کشور جدید
- هزینه احتمالی شرکت در دورههای آمادگی زبان
- هزینه بیمه درمانی (اگر کامل تحت پوشش بورسیه نباشد)
مهم است بدانید که هزینه زندگی در ترکیه به شدت به شهری که در آن تحصیل میکنید (مثلاً استانبول و آنکارا گرانتر از شهرهای کوچکتر هستند) و سبک زندگی شخصی شما بستگی دارد. به همین دلیل توصیه میشود تحقیقات دقیقی در مورد هزینههای شهر و دانشگاه مورد نظر خود انجام دهید و بودجهای کمی بالاتر از حداقلها در نظر بگیرید. برنامهریزی دقیق مالی برای تحصیل در خارج از کشور میتواند کمی سخت بهنظر برسد، به همین دلیل مشاوران متخصص تیم شاهان اپلای با درک این مورد، میتوانند با ارائه برآوردهای دقیقتر و راهنماییهای لازم، به شما در این مسیر کمک کنند.
هزینههای جانبی و مخارج زندگی در ترکیه
علاوه بر شهریه دانشگاه، بودجه شما باید هزینههای زندگی روزمره را نیز پوشش دهد. این مخارج شامل مواردی مانند هزینه مسکن (خوابگاه یا آپارتمان)، خورد و خوراک، حمل و نقل شهری، قبوض (آب، برق، اینترنت و…)، کتاب و لوازم آموزشی، و سایر هزینههای شخصی میشود. اگرچه ترکیه نسبت به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی مقرونبهصرفهتر است، اما هزینهها به شدت تحت تاثیر شهر محل تحصیل (شهرهای بزرگ مانند استانبول و آنکارا گرانتر هستند) و سبک زندگی شما قرار دارد.
نکته مهم دیگر، هزینههای اضافی است که نباید فراموش شوند:
- هزینه بررسی درخواست پذیرش
- هزینه ویزا
- مخارج اولیه برای استقرار
- هزینه احتمالی کلاسهای زبان
- هزینه اجباری بیمه دانشجویی در ترکیه
بنابراین، مهم است که پیش از اقدام، تحقیقات دقیقی درباره هزینههای خاص شهر و دانشگاه مورد نظر خود انجام دهید و بودجهای بدون تعارف و کمی بالاتر از حداقلها در نظر بگیرید.
معرفی دانشگاههای برتر ترکیه برای کارشناسی ارشد
کشور ترکیه دارای تعداد زیادی دانشگاه دولتی و خصوصی است که در مقاطع مختلف از جمله تحصیل کاردانی در ترکیه تا مقاطع تحصیلات تکمیلی فعالیت دارند. بسیاری از این دانشگاهها اعتبار علمی بالایی در سطح ملی و بینالمللی کسب کردهاند و انتخاب دانشگاه مناسب، یکی از تصمیمات مهم در موفقیت فرایند تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه به شمار میرود.
دانشگاههای برتر در ترکیه
برخی از دانشگاههای ترکیه به دلیل کیفیت بالای آموزشی و پژوهشی، همواره در رتبهبندیهای معتبر جهانی مانند QS حضور دارند و به عنوان دانشگاههای برتر برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه شناخته میشوند. در ادامه، نام تعدادی از این دانشگاههای برجسته و همچنین سایر دانشگاههای معتبر که در منابع به آنها اشاره شده، آمده است.
بهترین دانشگاههای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه (با رتبه جهانی)
- دانشگاه کوچ (Koç University)
- دانشگاه سابانجی (Sabancı University)
- دانشگاه بیلکنت (Bilkent University)
- دانشگاه فنی خاورمیانه (Middle East Technical University – METU/ODTÜ)
- دانشگاه بغازیچی (Boğaziçi University)
- دانشگاه فنی استانبول (Istanbul Technical University – ITU)
- دانشگاه حاجت تپه (Hacettepe University)
- دانشگاه استانبول (Istanbul University)
- دانشگاه آنکارا (Ankara University)
سایر دانشگاههای معتبر تحصیل ارشد در ترکیه
- دانشگاه قاضی (Gazi University)
- دانشگاه اژه (Ege University)
- دانشگاه مارمارا (Marmara University)
- دانشگاه چانکایا (Çankaya University)
- دانشگاه باهچه شهیر (Bahçeşehir University)
- دانشگاه آیدین استانبول (Istanbul Aydın University)
- دانشگاه گلیشیم استانبول (Istanbul Gelişim University)
- دانشگاه ینی یوزیل (Yeni Yüzyıl University)
- دانشگاه ایستینیه (İstinye University)
- دانشگاه مدیپول استانبول (Istanbul Medipol University)
- دانشگاه آجی بادام (Acıbadem University)
- دانشگاه اقتصاد ازمیر (Izmir University of Economics)
- دانشگاه یدی تپه (Yeditepe University)
- دانشگاه کنت استانبول (Istanbul Kent University)
- دانشگاه فنرباغچه (Fenerbahçe University)
- دانشگاه آتاتورک (Atatürk University)
- دانشگاه باشکنت (Başkent University)
- دانشگاه اوندوکوز ماییس (Ondokuz Mayıs University)
- دانشگاه کوجالی (Kocaeli University)
- دانشگاه نیر ایست (Near East University – در قبرس شمالی)
- دانشگاه ابن خلدون (Ibn Haldun University)
دانشگاههای تایید شده توسط وزارت علوم و بهداشت ایران
برای دانشجویان ایرانی که قصد دارند پس از اتمام کارشناسی ارشد در ترکیه به ایران بازگردند و از مدرک خود استفاده کنند، بسیار مهم است که دانشگاه محل تحصیلشان مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران باشد. لیست دانشگاههای مورد تایید سالانه بهروزرسانی میشود و شما باید حتما آخرین لیست رسمی منتشر شده توسط این وزارتخانهها را بررسی کنید.
صرفا به عنوان نمونه و بر اساس لیستهای سالهای گذشته، دانشگاههای زیر قبلا در لیستهای مورد تایید بودهاند (این لیست قطعی نیست و نیاز به بررسی مجدد دارد):
- دانشگاه استانبول
- دانشگاه آنکارا
- دانشگاه حاجت تپه
- دانشگاه قاضی
- دانشگاه اژه
- دانشگاه مارمارا
- دانشگاه آتاتورک
- دانشگاه یدی تپه
- دانشگاه آجی بادام
- دانشگاه مدیپول استانبول
- دانشگاه آیدین استانبول
نمونه دانشگاههای مورد تایید وزارت علوم در گذشته
- دانشگاه کوچ
- دانشگاه سابانجی
- دانشگاه بیلکنت
- دانشگاه فنی خاورمیانه (METU)
- دانشگاه فنی استانبول (ITU)
- دانشگاه بغازیچی
- دانشگاه قاضی
- دانشگاه آنکارا
- دانشگاه باهچه شهیر
- دانشگاه استانبول
- دانشگاه آیدین استانبول
- دانشگاه گلیشیم استانبول
- دانشگاه اقتصاد ازمیر
- دانشگاه کوجالی
- دانشگاه اوندوکوز ماییس
- دانشگاه یدی تپه
انتخاب دانشگاه مناسب و اطمینان از مورد تایید بودن آن توسط وزارتخانههای ایران (در صورت نیاز) یکی از مراحل حساس اپلای است. کارشناسان ما در شاهان اپلای میتوانند در این زمینه شما را راهنمایی کرده و به شما در بررسی آخرین لیستها و انتخاب بهترین گزینه کمک کنند.
نام دانشگاه (لاتین) | شهر | نوع (دولتی/خصوصی) | رتبه جهانی کیواس (QS) | تایید وزارت ایران (علوم/بهداشت) | منابع مرتبط |
Koç | استانبول | خصوصی | 477~ | علوم، بهداشت | علوم |
Sabancı | استانبول | خصوصی | 531-540~ | علوم | علوم |
Bilkent | آنکارا | خصوصی | 560-570~ | علوم | علوم |
METU | آنکارا | دولتی | 501-510~ | علوم | علوم |
Boğaziçi | استانبول | دولتی | 701-750~ | علوم | علوم |
ITU | استانبول | دولتی | 601-650~ | علوم | علوم |
Hacettepe | آنکارا | دولتی | 801-1000~ | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
Istanbul | استانبول | دولتی | 801-1000~ | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
Ankara | آنکارا | دولتی | 1001-1200~ | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
Gazi | آنکارا | دولتی | – | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
Ege | ازمیر | دولتی | – | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
Marmara | استانبول | دولتی | – | بهداشت | بهداشت |
Bahçeşehir | استانبول | خصوصی | – | علوم | علوم |
Aydın | استانبول | خصوصی | – | علوم، بهداشت | علوم، بهداشت |
رشتههای پر تقاضا برای کارشناسی ارشد در ترکیه
دانشگاههای ترکیه تنوع بالایی از برنامههای آموزشی را برای مقطع فوق لیسانس در ترکیه ارائه میدهند که انتخابهای متنوعی را پیش روی شما قرار میدهد. با این حال، برخی رشتهها به دلیل جذابیت بیشتر در بازار کار یا علاقه دانشجویان بینالمللی، محبوبیت بالاتری پیدا کردهاند. از جمله حوزههایی که اغلب به عنوان گزینههای پرطرفدار برای تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه مطرح میشوند، میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- تحصیل معماری در ترکیه
- تحصیل عمران در ترکیه
- تحصیل کامپیوتر در ترکیه
- تحصیل مدیریت مالی در ترکیه
- تحصیل مدیریت بازرگانی در ترکیه
- تحصیل شیمی در ترکیه (و سایر علوم پایه)
- تحصیل در رشتههای مرتبط با پزشکی و دندانپزشکی در ترکیه
- تحصیل گردشگری در ترکیه
- تحصیل در علوم اجتماعی، علوم انسانی، هنر و موسیقی در ترکیه (این حوزهها نیز، بهویژه در قالب بورسیهها، مورد توجه هستند).
به نظر میرسد این محبوبیت تصادفی نیست و ارتباط نزدیکی با نیازهای اقتصادی و بازار کار فعلی ترکیه دارد. ترکیه به عنوان یک کشور با اقتصاد در حال رشد، در بخشهایی مانند ساختوساز و مهندسی، فناوری اطلاعات، گردشگری، خدمات تجاری و درمانی، نیازمند نیروی کار ماهر است.
همسویی رشتههای پرتقاضا با این نیازها نشان میدهد که فارغالتحصیلان این رشتهها فرصتهای شغلی بهتری پس از اتمام دوره کارشناسی ارشد در ترکیه خواهند داشت. بنابراین، انتخاب هوشمندانه رشته میتواند شانس شما را برای یافتن کار دانشجویی در ترکیه یا استخدام پس از فارغالتحصیلی افزایش دهد.
مراحل اخذ ویزا و اقامت دانشجویی در ترکیه
پس از آنکه نامه پذیرش رسمی از دانشگاه مورد نظرتان را دریافت کردید، مرحله مهم بعدی برای شروع تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه، طی کردن مراحل قانونی برای گرفتن ویزای تحصیلی و پس از ورود به ترکیه، دریافت کارت اقامت دانشجویی است.
ویزای تحصیلی ترکیه چیست؟
برخلاف سفرهای کوتاه توریستی که قوانین مربوط به مدت زمان اقامت با پاسپورت در ترکیه برای ایرانیان متفاوت است و نیاز به ویزا ندارد، برای اقامت طولانیمدت با هدف تحصیل، شما حتما باید قبل از سفر، ویزای تحصیلی ترکیه را دریافت کنید.
مهمترین مدرک برای شروع این فرآیند، همان نامه پذیرش قطعی از دانشگاه است. علاوه بر آن، معمولا مدارک دیگری مانند پاسپورت معتبر (با اعتبار کافی برای طول دوره تحصیل)، فرم تکمیلشده درخواست ویزا، عکس پرسنلی، مدارکی برای اثبات تمکن مالی (که نشان دهد توانایی پرداخت هزینههای تحصیل و زندگی را دارید، حتی اگر بورسیه کارشناسی ارشد در ترکیه دریافت کرده باشید هم ممکن است لازم باشد) و رسید پرداخت هزینه صدور ویزا نیز مورد نیاز است. لیست دقیق و بهروز مدارک را حتماً از سفارت یا کنسولگری ترکیه در ایران استعلام کنید.
فرآیند بررسی درخواست و صدور ویزا ممکن است زمانبر باشد. گزارشها از چند هفته تا حتی چند ماه متغیر است. بنابراین، اکیدا توصیه میشود بلافاصله پس از گرفتن نامه پذیرش، برای ویزا اقدام کنید و احتمال طولانی شدن پروسه را در نظر بگیرید. فرآیند درخواست ویزا و پیگیری آن میتواند کمی پیچیده باشد، کارشناسان ما در شاهان اپلای آمادهاند تا شما را در این مسیر راهنمایی و همراهی کنند.
اقامت دانشجویی (İkamet)
ویزای تحصیلی تنها برای ورود شما به خاک ترکیه است. به محض ورود، شما وظیفه دارید در اولین فرصت ممکن برای دریافت کارت اقامت دانشجویی یا همان “İkamet İzni” اقدام نمایید. معمولاً یک مهلت مشخص (مثلاً یک ماه) از تاریخ ورودتان فرصت دارید تا درخواست خود را به صورت آنلاین ثبت کرده و وقت مصاحبه از اداره مهاجرت استان (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) دریافت کنید.
برای این کار، مدارکی مانند نامه پذیرش، کپی ویزا، ثبت آدرس محل سکونت، پاسپورت، عکس و احتمالاً گواهی بیمه دانشجویی در ترکیه مورد نیاز خواهد بود. عدم اقدام بهموقع برای دریافت کارت اقامت ترکیه یا کمیلیک میتواند منجر به اقامت غیرقانونی و مشکلات جدی مانند جریمه یا اخراج از ترکیه شود، پس این مرحله را بسیار جدی بگیرید.
اجازه کار دانشجویی
خبر خوب برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی این است که طبق قوانین ترکیه، دانشجویان کارشناسی ارشد در ترکیه (و دکتری) اجازه دارند به صورت پارهوقت کار کنند. سقف ساعت کاری مجاز معمولاً حدود ۲۰ ساعت در هفته است. البته باید توجه داشت که دانشجویان بینالمللی معمولاً نمیتوانند در ادارات دولتی یا مشاغل رسمی خاص استخدام شوند.
نکته مهمتر این است که با وجود داشتن این حق قانونی، پیدا کردن کار مناسب، بهخصوص اگر به زبان ترکی مسلط نباشید، میتواند چالشبرانگیز باشد، زیرا اکثر کارفرمایان خصوصی به دنبال نیرویی هستند که بتواند به زبان ترکی ارتباط برقرار کند. پس داشتن انتظارات واقعبینانه در این مورد ضروری است.
ویزای همراه (برای خانواده)
یکی از مزایای تحصیل در ترکیه این است که شما میتوانید برای همسر و فرزندان زیر ۱۸ سال خود نیز درخواست ویزا و کارت اقامت همراه نمایید (در برخی موارد خاص ممکن است شامل والدین هم بشود). فرآیند بررسی و صدور مدارک برای همراهان نیز ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.
اقامت پس از اتمام تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
پس از آنکه دوره فوق لیسانس در ترکیه را با موفقیت به پایان رساندید، میتوانید برای یک مجوز اقامت کوتاهمدت (معمولاً یکساله) درخواست دهید تا فرصت داشته باشید به دنبال کار بگردید یا کارهای فارغالتحصیلی خود را انجام دهید. اما رسیدن به اقامت دائم ترکیه از طریق تحصیل، مسیری مستقیم و سریع نیست.
معمولاً سالها اقامت قانونی در ترکیه لازم است (مثلاً ۸ سال) و سالهای اقامت دانشجویی ممکن است با ضریب کمتری (مثلاً نصف) محاسبه شوند. بنابراین، انتظار نداشته باشید بلافاصله پس از فارغالتحصیلی بتوانید اقامت دائم این کشور را به دست آورید.
آیا ترکیه گزینه مناسبی برای تحصیل کارشناسی ارشد است؟
تصمیمگیری برای ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در ترکیه، مانند هر مقصد دیگری، به سنجش دقیق نقاط قوت و ضعف و همچنین چالشهای احتمالی نیاز دارد.
مزایا تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
انتخاب ترکیه برای ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس در ترکیه، مزایای قابل توجهی را پیش روی شما قرار میدهد که میتواند این کشور را به مقصدی جذاب تبدیل کند. یکی از برجستهترین این موارد، کیفیت بالای سیستم آموزشی و اعتبار بینالمللی دانشگاههای آن است.
بسیاری از دانشگاههای ترکیه دارای رتبههای جهانی بوده و با پیروی از استانداردهای فرایند بولونیا، مدارک معتبری ارائه میدهند که در سراسر جهان شناختهشده هستند. امکان بهرهمندی از برنامههای تبادل دانشجو مانند اراسموس پلاس نیز فرصتهای علمی بینالمللی بیشتری را فراهم خواهد کرد. در کنار کیفیت آموزشی، عامل مهم دیگر، مقرونبهصرفه بودن تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه است.
شهریه دانشگاهها، خصوصا دولتیها، و هزینههای کلی زندگی در مقایسه با کشورهای اروپای غربی و آمریکای شمالی به مراتب پایینتر هستند و این یکی از بزرگترین مزایای تحصیل در ترکیه محسوب میشود.
علاوهبراین، ترکیه فرصتهای مناسبی را برای رشد حرفهای و شخصی دانشجویان فراهم میکند. دانشجویان کارشناسی ارشد در ترکیه اجازه کار پارهوقت حین تحصیل دارند و پس از فارغالتحصیلی نیز، با توجه به اقتصاد رو به رشد این کشور، شانس یافتن شغل مناسب (بهخصوص با تسلط به زبان ترکی و انگلیسی) وجود دارد.
امکان مشارکت در پروژههای پژوهشی و کسب درآمد از این طریق نیز در برخی رشتهها مهیاست. از نظر دسترسی، نزدیکی جغرافیایی و فرهنگی به ایران، رفتوآمد را آسانتر کرده و فرآیند پذیرش در دانشگاههای خصوصی نیز معمولا سادهتر است. وجود انواع بورسیه کارشناسی ارشد در ترکیه (دولتی و دانشگاهی)، امکان دریافت ویزا برای اعضای خانواده، بهرهمندی از بیمه سلامت عمومی و امکان اقامت پس از تحصیل، همگی از دیگر جنبههای حمایتی و مثبت تحصیل در این کشور هستند.
معایب تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه
در کنار مزایای متعدد، تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه با چالشهایی نیز همراه است که باید پیش از تصمیمگیری نهایی در نظر گرفته شوند. رقابت بالا برای ورود به دانشگاههای دولتی برتر و کسب بورسیههای کامل دولتی، نیازمند داشتن سوابق تحصیلی درخشان و کسب نمره بالا در آزمونهایی مانند ALES است. مانع زبان نیز یکی دیگر از چالشهای تحصیل در ترکیه محسوب میشود.
هرچند برنامههای انگلیسیزبان وجود دارد، اما تسلط به زبان ترکی برای تحصیل در بسیاری از برنامههای دولتیِ کمهزینهتر، همچنین برای زندگی روزمره و بهخصوص یافتن کار دانشجویی یا پس از فارغالتحصیلی، اهمیت زیادی دارد. علاوه بر این، فرآیندهای اداری دریافت ویزا و کارت اقامت ممکن است زمانبر باشند و مسیر رسیدن به اقامت دائم پس از تحصیل نیز طولانی و غیرمستقیم است.
میتوان گفت تجربه تحصیل در ترکیه به شدت تحت تأثیر انتخاب شما بین دانشگاههای دولتی و خصوصی قرار دارد. مسیر دانشگاه دولتی با هزینه بسیار پایینتر و اعتبار علمی بالا همراه است، اما نیازمند عبور از سد رقابت شدید، آزمونهای ورودی و اغلب، مانع زبان ترکی است.
در مقابل، مسیر دانشگاه خصوصی با پذیرش آسانتر و برنامههای انگلیسیزبان بیشتر، چالش هزینه بسیار بالاتر را به همراه دارد. درک این تفاوتها به شما کمک میکند تا با دیدی واقعبینانهتر برای کارشناسی ارشد در ترکیه برنامهریزی کنید.
نکات مهم تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه و سخن پایانی
در مجموع، تحصیل کارشناسی ارشد در ترکیه با در نظر گرفتن کیفیت مناسب آموزشی، هزینههای رقابتی و فرصتهای پیش رو، یک گزینه ارزشمند و قابل تامل برای دانشجویان ایرانی است که به دنبال مهاجرت تحصیلی به ترکیه هستند. این کشور میتواند نقطه شروعی برای دستیابی به اهداف تحصیلی و حرفهای بزرگتر در سطح بینالمللی باشد.
با این حال، پیمودن موفقیتآمیز این مسیر، نیازمند آگاهی، برنامهریزی هوشمندانه و البته تلاش فردی است. برای آنکه بهترین نتیجه را از این تجربه کسب کنید، چند توصیه کلیدی را به خاطر بسپارید.
- مهمتر از همه، تحقیقات جامع و بهروز انجام دهید. با توجه به تفاوتهای زیاد بین دانشگاهها، برنامهها و شرایط، اطلاعات را مستقیماً از منابع رسمی دانشگاهها دریافت کنید.
- برنامهریزی دقیق مالی و زمانی داشته باشید. تمام هزینهها را برآورد کرده و حداقل یک سال زودتر، فرآیند آمادهسازی و اپلای را آغاز کنید.
- نقش مهم زبان را دستکم نگیرید، حتی اگر به انگلیسی تحصیل میکنید، یادگیری زبان ترکی را در اولویت قرار دهید، زیرا راه اصلی برای زندگی راحتتر، تعامل بهتر و یافتن فرصتهای کاری است.
- نگاهی واقعی و بدون در نظر گرفتن شانس به مسائل کار دانشجویی و اقامت پس از تحصیل داشته باشید و برنامهریزی مالی خود را صرفا بر درآمدهای احتمالی بنا نکنید.
تحصیل در دوره کارشناسی ارشد در ترکیه میتواند تجربهای غنی و سرشار از یادگیری باشد. با آمادگی کافی، تحقیق دقیق و رویکردی مثبت، میتوانید از این فرصت ارزشمند نهایت استفاده را ببرید. اگر در هر مرحله از این مسیر، از انتخاب دانشگاه و رشته گرفته تا فرآیند اپلای و اخذ ویزا، نیاز به مشاوره و همراهی داشتید، کارشناسان مجرب ما در شاهان اپلای آماده پاسخگویی و ارائه راهنماییهای تخصصی به شما هستند.
این نوشته چقدر مفید بود؟
برای امتیاز دادن روی ستاره کلیک کنید!
میانگین امتیاز 0 / 5. تعداد آرا: 0
تاکنون هیچ رأیی ثبت نشده است! اولین نفری باشید که به این پست امتیاز میدهد.